W zdrowych piersiach zdrowy duch – o badaniach piersi z ekspertem
Czy wiecie, że rak piersi często jest całkowicie uleczalny? Im wcześniejsze stadium wykrycia nowotworu, tym większa szansa na wyleczenie! Czemu więc śmiertelność na raka piersi w Polsce rośnie? Jedną z przyczyn jest właśnie profilaktyka, a raczej jej brak. Czemu nadal tak rzadko się badamy?
W 2021 rak piersi został ogłoszonym przez WHO najczęściej diagnozowanym nowotworem na świecie! Tylko w 2020 wykryto 2,3 mln zachorowań.
Często boimy się badać, bo właśnie „jeszcze coś znajdziemy”. Jednak nie każda zmiana w piersi musi być nowotworem, za to odpowiednio wcześnie wykryty rak piersi, jest bardzo często całkowicie uleczalny. Według Polskiej Unii Onkologii rocznie można byłoby uratować nawet dwa i pół tysiąca kobiet, jednak w 80% przypadków nie jest to możliwe ze względu na zbyt późną diagnozę.
Zapominamy się badać, bo „jesteśmy młode” i „nas to jeszcze nie dotyczy”. Owszem – najwięcej zachorowań w Polsce dotyczy kobiet między 55 a 65 rokiem życia, jednak rak piersi nie sprawdza metryki. Światowe tendencje pokazują, że dotyczy on coraz młodszych kobiet.
O badaniach piersi rozmawiam z ginekologiem i ultrasonografistą dr n. med. Michałem Budzikiem, który na co dzień pracuje w Infemini Medi Home oraz Klinice Endokrynologii Ginekologicznej w Szpitalu im. Anny Mazowieckiej przy ul. Karowej w Warszawie. Koncentruje się na profilaktyce i wczesnym wykrywaniu nowotworów, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów układu rozrodczego i piersi.
Kiedy powinno się wykonać pierwsze badanie piersi?
Dr n. med. Michał Budzik: – Zarówno polskie, jak i międzynarodowe towarzystwa naukowe rekomendują wykonanie pierwszego badania USG piersi w wieku 30 lat.
Odmienna sytuacja dotyczy kobiet, których piersi mają budowę gruczołową, stosujących antykoncepcję hormonalną lub ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka piersi, na przykład w sytuacji, gdy nowotwór taki występował u członków rodziny – wtedy należy zgłosić się kilka lat wcześniej i regularnie wykonywać badanie już młodszym wieku. Niezależnie od wieku, kobiety ciężarne powinny wykonać USG piersi w I trymestrze ciąży.
Poza badaniem obrazowym, jakim jest ultrasonografia, zachęcam każdą pacjentkę, że warto wykonywać regularne samobadanie piersi.
Czym się różni badanie USG piersi od mammografii? Wiem tylko, że oba te badania pozwalają nam odkryć zmiany, które nie są jeszcze wyczuwalne w dotyku.
Dr M.B.: – Badanie USG jest badaniem wykorzystującym ultradźwięki w celu uwidocznienia budowy i ewentualnych zmian w obrębie różnych narządów, w tym piersi. USG jest badaniem powszechnie wykonywanym, bezbolesnym, pozbawionym działań ubocznych. Jest badaniem profilaktycznym u kobiet miesiączkujących. W diagnostyce zmian w budowie piersi jest dedykowane szczególnie kobietom młodym, u których w budowie piersi przeważa tkanka gruczołowa.
Mammografia jest z kolei badaniem wykorzystującym promieniowanie rentgenowskie. Zalecana jest jako badanie przesiewowe u pacjentek po ukończeniu 50. roku życia.
Wśród innych metod wykorzystywanych w diagnostyce obrazowej piersi wspomnieć należy o rezonansie magnetycznym piersi. Jest to jednak badanie wykonywane w szczególnych sytuacjach, na przykład u pacjentek posiadających implanty piersi, po leczeniu onkologicznym lub obciążonych nosicielstwem mutacji w genie BRCA.
Jak często należy badać piersi?
Dr M.B.: – Pacjentki do 50. roku życia powinny zgłaszać się na badanie USG piersi raz w roku oraz wykonywać samobadanie piersi raz w miesiącu – najlepiej po miesiączce.
Kobiety pomiędzy 50. a 69. rokiem życia objęte są programem profilaktyki wczesnego wykrywania raka piersi polegającym na wykonywaniu mammografii co 2 lata. Do udziału w programie nie jest potrzebne skierowanie, a bezpłatne badanie mammograficzne wykonać można w licznych placówkach stacjonarnych oraz tak zwanych mammobusach.
Czy do badań piersi należy się jakoś specjalnie przygotować?
Dr M.B.: – Do badania USG piersi nie trzeba się przygotowywać. Najlepiej zgłosić się na badanie w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego, to znaczy do 14 dni od daty wystąpienia krwawienia miesiączkowego. Badanie mammograficzne również nie wymaga wcześniejszego przygotowania. Ważne jest jedynie, aby w dniu badania nie stosować tzw. antyperspirantów. Część z nich zawiera w składzie talk, którego drobinki mogą być błędnie zinterpretowane w uzyskanym obrazie jako ogniska zwapnień, charakterystycznych dla zmian nowotworowych.
Wspomniał Pan Doktor o konieczność regularnego samobadanie piersi. Jak pokazują dane większość Polek nie robi jednak tego regularnie, mimo że powinnyśmy to robić już od 20. roku życia.
Dr M.B.: – Z pełnym przekonaniem mogę powiedzieć i zachęcam do tego wszystkie pacjentki, aby regularnie wykonywały samobadanie piersi. Należy mieć świadomość, że rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Każdego roku w Polsce wykrywa się ponad 25 tysięcy nowych przypadków.
Wczesne wykrycie zmiany i jej weryfikacja w gabinecie specjalisty znacznie poprawia rokowanie pacjentek, a w przypadku zmian łagodnych ogranicza niepotrzebny stres i towarzyszącą oczekiwaniu na wyniki badań niepewność.
Zatem co powinno zwrócić naszą uwagę – jakie objawy raka piersi można zaobserwować samemu?
Dr M.B.: – Podczas samobadania piersi należy zwrócić szczególną uwagę na zmiany w kształcie piersi, szczególnie jeśli dotyczą jednej piersi. Najczęściej kojarzonym objawem zmian piersi jest wyczuwalny twardy guzek, który zawsze powinien budzić niepokój pacjentki. Innymi objawami, które powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza, jest pojawienie się wycieku z brodawki, zmiana koloru i wyglądu skóry piersi czy też zmiana kształtu brodawki piersiowej.
Podczas badania wykryłam zmiany – co teraz? Czy każdy guzek to rak?
Dr M.B.: – Na szczęście znaczna większość zmian wyczuwalnych podczas samobadania piersi to zmiany łagodne, czyli takie, które nie są związane z ryzykiem choroby nowotworowej. Szacuje się, że nawet 75% wyczuwanych palpacyjnie zmian to torbiele, włókniaki albo po prostu skupiska tkanki gruczołowej. Do czasu wykonania badania obrazowego, nie jest możliwe określenie charakteru takich zmian. Dlatego tak ważne jest regularne badanie profilaktyczne piersi oraz zgłaszanie się do lekarza ginekologa w przypadku zauważenia jakiegokolwiek niepokojących objawów.
Dziękuję za rozmowę. Idę zapisać się na badanie ☺
Dr n. med. Michał Budzik – ginekolog, ultrasonografista. Pracuje w Infemini Medi Home oraz Klinice Endokrynologii Ginekologicznej w Szpitalu im. Anny Mazowieckiej przy ul. Karowej w Warszawie. Ukończył studia na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym oraz Uniwersytecie Karola w Pradze. W obszarze zainteresowań zawodowych doktora leży profilaktyka i wczesne wykrywanie nowotworów, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów układu rozrodczego i piersi, a także patologia ciąży i zastosowania małoinwazyjnych technik zabiegowych w ginekologii.
